L'idioma asturianu na Asturias de Santiyana.

L'asturianu de Santiyana merez más atención por parte de toos. Esta ye la conclusión a la que llegó Xaviel Vilareyo na so ponencia sobre l'idioma asturianu na Asturias de Santiyana. LLueu de describir históricamente al vieyu territoriu d'Asturias de Santiyana que xunto cola Llébana formen parte del ámbitu del asturianu oriental, Xaviel Vilareyo pasó a desplicar los elementos o característiques fonétiques, morfolóxiques y sintáctiques del asturianu de Santiyana que básicamente són los mesmos rasgos llingüísticos que definen al asturianu tal y como yá lo dexó escrito Ramón Menéndez Pidal na so monografía de 1906 sobre'l "dialecto leonés" y la unidá intrínseca de tolos territorios que formen la llingua asturiana. De los trés dialectos del asturianu, l'oriental, al que pertenez tol territoriu d'Asturias de Santiyana ye'l que sufrió una mayor castiellanización, yá que se tien por seguro que na Edá Media, por exempklu los plurales femeninos -es (qu'anguañu se conserven nel valle de Pas y en Salamanca) n'epoques anteriores debieron ser más xenerales y non sólo reducíos al asturianu central como anguañu. Preba d'ello son los abondos topónimos femeninos en -es que s'atopen per Asturias de Santiyana: Cartes, Llueves, Vallines, Liencres, Lleranes... Xaviel Vilareyo abogó porque la normativa escrita pal asturianu oriental nun difiera de la del central pa facilitar la comprensión intradialectal, proponiendo l'usu de la efe aspirada: f.umu, f.uenti, f.acer, f.ormiga, af.ogar... y recalcó que la llende idiomática paez coincidir tamién cola llende política d'Asturias de Santiyana yá que pal este del ríu Miera, los rasgos asturianos de la llingua yá entamen a desapaecer.

Tamién denunció los pocos estudios llingüísticos que se tienen fecho sobre la fala de Tresmiera y los posibles restos del asturianu en Bizcaya. Tamién criticó el desdén o desinterés esistente n'Asturies d'Uviéu hacia la llingua d'Asturias de Santiyana y en xeneral hacia una tierra ximielga y un cultura tradicional cola que los asturianos d'Uviéu compartimos muncho más qu'un nome y una llingua.

Esther Prieto y Xaviel Vilareyo presenten "Lliteratura asturiana y compromisu"

Esther Prieto y Xavi Vilareyo presentaron esti llunes 11 de xineru el llibru "Lliteratura asturiana y compromisu", un llibru editáu por Trabe que recueye les Actes de la Xunta d'Escritores Asturianos d'hai dos años, cuando se cellebró nel 2008 na Biblioteca del Campu San Franciscu d'Uviéu. El llibru, que se regaló a tolos presentes nel actu, recueye ponencies de diversos autores amás d'un homenaxe al poeta aragonés Ángel Guinda, convidáu entós a la Xunta y una amuesa poética. El llibru recueye amás delles semeyes de los participantes na Xunta d'Escritores Asturinaos d'aquel añu.

Esther Prieto comentó abondos aspectos sobre'l llabor de correxir testos n'asturianu, llabor qu'anguañu desempeña na editorial Trabe. Según Prieto, los testos n'asturianu agora lleguen más correctos y acordies cola normativa ortográfica qu'antes pero tamién nótase que la llingua ye tamién más probe, como más castiellanizada, menos auténtica, faltándo-yos el posu de los antiguos escritores. Tamién reconoció que sedría necesario facer una ortografía más cenciella, sobremanera pa los apóstrofos que reconoció ye un tema mui enguedeyáu pa la mayoría de los escritores y que nos concursos de lliteratura la correcta apostrofación ye un tema que nin siquiera se tien en cuenta a la hora de dar los premios, colo que'l llabor de los correctores de les editoriales ye una xera cuasi endiañada, yá que nestos tiempos paez qu'hai qu'adaptase al gustu o criteriu de cada escritor, colo que'l trabayu de los correctores ye perdifícil.

Sobre l'asturianu oriental, Esther Prieto, nacida nel conceyu de Cabrales, recalcó qu'ella prefier utilizar y potenciar l'estándar del asturianu más qu'utilizar na escritura los rasgos fonéticos de la variante oriental y anque personalmente preferiría permitir l'usu escritu de la "jota" pa los casos d'efe aspirada, nun ve mayores problemes col asturianu oriental, por ser más paecíu al central. Sin embargo onde ve mayores problemes pa la grafía ye pal asturianu occidental.

Xunta d'Escritores Asturianos 2010. Palaciu Villa Madalena. Uviéu. Llunes 11 de xineru 2010

Xunta d'Escritores Asturianos - Uviéu. Palaciu Villa Madalena. Llunes 11 de xineru 2010

Semeyes de la Xunta d'Escritores Asturianos 2010