Xaviel Vilareyo: "Hai que reivindicar Les Asturies políticamente y los Países Asturianos del sur culturalmente"

Xaviel Vilareyo: "Hai que reivindicar Les Asturies políticamente

y los Países Asturianos del sur culturalmente"

La recién entamada Tertulia L'Ayalga de Xixón organizó un alderique sobre la teritorialidá asturiana pa lo que convidó al escritor Xaviel Vilareyo, autor del llibru "Los ámbitos de la Nación Asturiana" pa esponer les sos idees sobre'l territoriu d'Asturies. Xaviel Vilareyo desplicó cómo s'orixinaron per primer vegada les fronteres del territoriu d'Asturies señalando que la frontera sur que divide les agües al norte ye la más moderna yá que data del añu 910. Les otres fronteres d'Asturies, la occidental marcada pol cursu del ríu Eo y la oriental que desllenda a Asturies de Santiyana nel valle del ríu Miera són inda más antigües.

Según Xaviel Vilareyo los oríxenes de la llende del ríu Eo como frontera occidental d'Asturies hai que buscalos na demarcación eclesiástica y nos dominios del obispáu d'Uviéu creáu por Alfonsu II llende eclesiástica que perduró hasta 1954 y que civilmente remaneció dende 910 hasta 1834, cuando s'esgayaron artificialmente los conceyos asturianos de Burón, Suarna y Conforto.

Xaviel Vilareyo desplicó que la llende ente Asturies de Santiyana con Tresmiera ye tamién mui antigua y tien el so orixe na creación del obispáu de Veleya-Valpuesta, el segundu obispáu del Reinu d'Asturies que col tiempu pasó a pertenecer dafechu al reinu de Pamplona. L'obispáu d'Uviéu quedaba asina reducíu al territoriu ente los ríos Eo y Miera. Esta llende oriental d'Asturies de Santiyana con Tresmiera inda sigue esistiendo.

Civilmente, l'orixe de les fronteres actuales del territoriu d'Asturies daten del añu 910 cola división del reinu en trés partes, quedando Fruela II cola parte tresmontana situada al este del ríu Eo. Nel sieglu XII, l'obispáu d'Uviéu pierde Asturies de Santiyana (salvo Yermu) a favor de Burgos y Asturies de Santiyana va convertise nuna merindá o provincia de Castiella, respetándose siempre la so frontera histórica con Tresmiera. Llébana formaba una merindá propia que a fines del XVIII vincúlase formalmente a Asturies de Santiyana. Asturia d'Uviéu y Asturia de Santiyana configuraron modernamente el territoriu de Les Asturies, en plural yá que se refier a dos entidaes o territorios igualmente asturianos.

Pa Xaviel Vilareyo, el territoriu d'estes Asturies ye lo que conforma el territoriu nacional d'Asturies, dotáu non sólo d'una historia propia sinón tamién d'una mesma llingua, cultura y tradiciones, y sobre tou un mesmu territoriu qu'históricamente siempre se nomó Asturies y que'l nacionalismu asturianu ha reivindicar política y territorialmente como parte integrante d'una mesma nación asturiana.

El ponente recalcó per otru llau na so idea de reivindicar los Países Asturianos del sur de los Montes Asturianos culturalmente como parte de la cultura asturiana pero non como parte del so territoriu nacional yá qu'esta tierra dexó de nomase Asturies dende l'añu 910.

El públicu asistente a la tertulia participó tamién nun vivu debate sobre la idea de la territorialidá asturiana y los fenómenos culturales alrodiu d'ella y per últimu toos definieron d'un xeitu diferente y estremáu lo que personalmente caún entendía pol conceptu de "nación".